Mehmet Sürmeli

“İnsanın yediği şeydir.” hikmetli sözü, yenilen ve içilenlerin insanın düşüncesine, maneviyatına, fikrî gelişimine, dünyadaki tutmuş olduğu yere ve siyasi tercihlerine mutlak anlamda etki ettiğini ifade eder. Bunu bilen Peygamber Efendimiz sallellahu aleyhi ve sellem; “Allah temizdir ve insanların infaklarından da temiz (helal) olanları kabul eder. Bu nedenle peygamberlerine emrettiğini mü’minlere …

Yüce Allah, ulemaya birçok sorumluluk ve görev vermiştir. Çünkü onlar peygamber vârisleridirler. Peygamberin olmadığı toplumlarda onların görevlerini vekâleten âlimler icra ederler. Peygamberler nasıl ki hayatın itikadi, siyasi, sosyal, iktisadi, hukuki, eğitim vb. konularıyla ilgilenmişlerse ulemanın da aynı konularla ilgilenmeleri verasetin doğal sonucudur. Şöyle de diyebiliriz; ulema peygamberlerin başladığı yerden işe …

Namaz, “din” ve “iman” şeklinde Kur’an’da verildiğine göre Müslümanlar bu ibadeti vaktinde ve muntazaman eda hususunda daha titiz olmaları gerekir. “İman amelden bir cüz/ parça değildir” ilkesini mutlak hâle getirip imanı besleyen başta namaz olmak üzere ibadetlere gevşek davranmak akıllı Müslümanların yapacağı bir iş değildir. Bu hükme inanan imamlar, böyle …

Allah Teâlâ, yaratmış olduğu hiçbir varlığa ebedîlik vermemiştir. Bu evrensel kural Kur’an-ı Kerim’de şöyle anlatılmıştır: “Biz senden önce hiçbir beşere ölümsüzlük vermedik. Şimdi sen ölürsen onlar ebedi mi kalacaklar? (Yaratılan) her canlı mutlaka ölümü tadacaktır. Sizi bir imtihan olarak hayır ile de şer ile de deniyoruz. Ancak bize döndürüleceksiniz.”1 Ölüm …

Tüm emir ve yasakların amacı, insanı Allah’a giden yolda dosdoğru olarak tutabilmek ve ilerlemesini sağlayabilmek içindir. Bu amacı kavrayan Abdullah bin Mes’ud, Kur’an’daki hitap tarzları ile ilgili şöyle demektedir: “Güç yetirebilirsen kendini Kur’an’a muhatap kabul et. Allah Teala’nın ‘Ey iman edenler’ dediğini duyduğun vakit kulağını dört aç. Zira bu durumda …

Yüce Allah’a gerçek anlamda iman edenler, O’nun varlığı ve birliği, hüküm koyması, emir ve yasaklarına itaat konularında bir ayrım gözetmezler. İman ettik dedikten sonra amel etmemenin bir çelişki olduğunu bilirler. Allah Resulü sallellahu aleyhi ve sellem bu konuya şu buyruğuyla açıklık getirmiştir: “İmansız amel, amelsiz iman makbul değildir.”1 İman etmeden …

Namazı ikame makamına taşıyan özelliklerden biri de cemaate katılmaktır. Cemaatle kılınmayan namaz, ne kadar huşu ile kılınsa bile ikame sayılmaz. Eda edilmiş olur ama nakıs bir edadır. Kur’an-ı Kerim ve Peygamber Efendimiz’in namaz ile ilgili hadisleri incelendiğinde “Namazın ikame edilmesi” ifadesine çok rastlanır. “İkame” kavramı, bu ibadeti rast gele yerine …

Hazreti Muhammed sallellahu aleyhi ve sellem’in peygamber olarak gönderildiği zaman Arap yarımadasında etkin olan kültür, sözlü kültürdü. Bu münasebetle, yazıdan çok ezbere değer verilirdi. Bir kimsenin ezberindeki şiirler, kıssalar ve hitabeler onun zekâsı ile orantılı görülürdü. Yetişme şartları ve içinde bulundukları coğrafi ortam da ezber kabiliyetlerinin gelişmesine olumlu katkı sağlamıştır. …

Kur’an-ı Kerim, hayatlarına ticaretin egemen olduğu bir toplumda nazil olmaya başlamıştır. Kur’an onların ilahî mesajı daha iyi anlamaları için ahirete ait kavramlarda bile ticaretle ilgili kelimeleri kullanmıştır. Ziraata elverişli olmayan bir coğrafyada ticaret, hayatı yönlendiren temel öğelerden biriydi. Böyle bir toplumda yaşayan Hazreti Muhammed sallellahu aleyhi ve sellem de ticaret …

İman sadece bir temenniden ibaret değildir. Ödenmesi gereken bir bedeli vardır. İman etmenin bedeli de vahyin hayatın tüm boyutlarına hâkim olması; tüm davranışların Allah Teâlâ’nın iradesine arz edilmesidir. O’nun iradesine uygun amellerin meşruiyeti vardır. Kur’an’da, insanın dini uğrundaki ödemesi gereken bedele atfen dört ayet vardır. Bunlar; Bakara Suresi 214. ayet, …