Kur’an-ı Kerim öğretiminde temel ilkeler

irfandunyamiz 12 Mayıs 2021 Din Ve Hayat, Hayat Kitabımız, Manşet 1 Yorum 14,922 Görünme

Eğitimdeki temel ilkelerin yanı sıra Kur’an-ı Kerim öğretimine has bazı ilkeler vardır. Her şeyden önce Kur’an-ı Kerim’in Allah kelamı olması, onun öğrenilmesi ve öğretilmesinin ibadet olmasını sağlamaktadır. Kur’an-ı Kerim öğretiminin dini bir yönü ve bağlayıcılığı vardır. Onun öğretim ve öğreniminin kural ve ilkeleri çağdaş eğitim normlarından önce, şer’î hükümlere boyun eğmiştir.

Kur’an-ı Kerim öğretiminin temel ilkelerini (olmazsa olmazlarını) maddeler halinde sıralayalım:

1. İhlas:

Kur’an-ı Kerim öğretiminde temel ilke ihlas ve samimiyettir. Öğretmen Allah’ın kelamını öğrettiğini düşünerek ibadet bilinciyle hareket etmelidir. Öğretim ve öğrenimdeki beklentilerin en üst seviyede gerçekleşmesi için öğretmen ve öğrencilerin ihlaslı ve samimi olması gerekir. Kur’an-ı Kerim öğrenme ve öğretimi Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak, O’nun kitabını anlamak, öğrenmek ve öğretmek gayesiyle yapılmalıdır. “Sizin en hayırlılarınız Kur’an’ı öğrenen ve öğretenlerinizdir” hadis-i şerifinin sırrına mazhar olmak gayreti olmalıdır.

2. Bir Üstattan Öğrenmek:

Kur’an-ı Kerim kıraatinde sözlü nakil esastır. Mushaflarda yazılı olan kelam-ı ilâhî’nin tecvidli olarak okunabilmesi, öğrenilmesi ve öğretilmesi ancak ağız (müşâfehe) yoluyla mümkündür. Dolayısıyla Kur’an-ı Kerim öğretimi kitâbî olmayıp telakkî yoluyla olmaktadır. Mutlaka bir üstaddan; fem-i muhsin’den ahzetmek gerekir.

Cebrail aleyhis selam, Kur’an-ı Kerim’i telakki yoluyla Allah’tan aldığı gibi Peygamberimize öğretmiş; Peygamberimiz de onu yine telakkî yoluyla kendisine öğretildiği şekliyle ashabına okumuştur. Kur’an-ı Kerim’in öğretildiği şekliyle alınmasını emreden ayet-i kerimenin meali şöyledir: “Kur’an’ı sana okuduğumuzda, sen (yalnızca) onun okunuşuna uy, takip et” Peygamberimiz’in “Kur’an’ı indirildiği gibi tatlı ve hoş bir şekilde okumak isteyen Abdullah b. Mes’ûd gibi okusun” benzer hadisleri de Kur’an’ı bir fem-i muhsin’den öğrenmek gerektiğine işaret etmektedir.

**Bizi** **Twitter’dan takip etmek için TIKLAYIN**

3. Tecvidli Okumak:

Kur’an tertil üzerine indirilmiştir.7 Allah Teâlâ “Kur’an’ı tertil üzere oku!”8 emriyle Peygamberimize ve onun şahsında bütün Müslümanlara bir sorumluluk yüklemiştir. “Tertil” kelimesini Hazreti Ali radıyellahu anh, “harflerin mahreçlerinden doğru telaffuz edilmesi ve tilâvet esnâsında durulacak yerlerin iyi bilinmesi” olarak açıklamıştır.

Bahsi geçen tertil ancak tecvid ilmînin öğrenilmesi ve uygulanması ile mümkündür. Tecvid ise, Kur’an-ı Kerim’i doğru ve güzel okuma kurallarını içeren bir ilimdir. Tecvid ilminin amacı Kur’an’ın indirildiği şekilde okunmasını sağlamaktır. Tecvid ilmine riâyet ederek Kur’an okuyan kimse, Kur’an’ı Arapça’nın fonetiğine uygun bir ses âhengiyle doğru ve güzel okur. Hatalı ve yanlış okuyuşlardan korunmuş olur.

4. Harflerin Doğru Telaffuz Edilmesi:

Kur’an-ı Kerim sûrelerden, sûreler âyetlerden, âyetler ise kelimelerden oluşmaktadır. İlâhî kelâmın en küçük birimi harflerdir. Bu harflerin mahreçlerini bilmek ve her bir harfin hakkını vererek mahrecinden telaffuz etmek Kur’an Kıraatinin olmazsa olmazıdır. Ana dili Arapça olmayan insanlar için bu durum daha da ayrı bir ehemmiyet arz etmektedir.

Kur’an-ı Kerim harflerinin doğu seslendirilmesi ve telaffuzu tilâvetin esasıdır. Kur’an-ı Kerim öğretiminde ses eğitimi de diyebileceğimiz mahreç çalışması veya tashih-i hurûf çalışması özenle yerine getirilmelidir. Tashih-i hurûf çalışması olmaksızın Kur’an-ı Kerim öğretmek veya öğrenmek sağlam olmayan tuğlalarla ev yapmaya benzer. Bir başka ifadeyle harflerin mahreçlerinden doğru telaffuzu vücudun sağlam hücrelerden teşekkülü gibidir.

Kur’an-ı Kerim öğretiminde başlangıçta ve uygun zaman dilimlerinde bütün harfler, harekeli, cezimli, şeddeli ve medli olarak tek tek telaffuz edilmelidir.

5. Tedebbür ve Tefekkür Merkezli Öğretim:

Kur’an-ı Kerim öğrenmekten, okumaktan ve öğretmekten gaye onun anlaşılmasıdır. Kur’an-ı Kerim öğretiminde temel ilke, lafız ve mânâ bütünlüğünü dikkate alarak bir öğretim yaklaşımı uygulamaktır. Ayet-i kerimede; “Bu Kur’an çok mübârek bir kitaptır. Onu sana indirdik ki âyetlerini düşünsünler ve aklı selim sahipleri öğüt alsınlar” buyrulmaktadır.

Bir başka ayette de; “Onlar Kur’an’ı düşünmüyorlar mı? Yoksa kalpleri kilitli mi?” buyrularak Kur’an üzerinde tefekkür ve tedebbür emredilmiştir. Bu açıdan bakıldığında

Kur’an-ı Kerim öğreniminde ve öğretiminde beş temel hedef gözetilmelidir. Bu hedefler: Öğrenmek, okumak, anlamak, yaşamak ve öğretmektir. Kur’an-ı Kerim öğretiminde bu beş temel hedeften biri olan “anlamak” üzerine planlamalar yapılmalı, derslerde okunan sure ve ayetlerin muhtevâsını hazmettirmek ve öğretmek de planlanmalıdır.

Not: Bu yazı Altınoluk Dergisi’nde yayınlanan bir makaleden kısmi olarak iktibas edilmiştir.

Dr Nazif Yılmaz/ İrfanDunyamiz.com

BENZER İÇERİKLER