İlim öğretme adabı…

İlim öğretmek, Allah katında en faziletli amellerden bir ameldir. Bu amele talip olan kimse evvela ihlâslı olmalı yani sadece Rabbinin rızasını gözetmelidir. Elbette maaş alacaktır ancak bu samimiyetine zarar vermemelidir. Her şeyden önce Allah azze ve celle’nin rızasını hedeflemelidir. İlim öğrenmenin ve öğretmenin Allah katında bir ibadet olduğu şuuruyla hareket etmelidir öğretmen. “40 yıl mabede girer gibi sınıfa girdim. Hiç abdestsiz girmedim” diyen Nurettin Topçu‘nun sözü bu hakikati beyan etmektedir.

Her şeyden önce muallimlik bir peygamber mesleğidir. Fahr-i Kainat Efendimiz sallellahu aleyhi ve sellem, kendini bir muallim olarak vasıflandırmış; ’’Ben muallim olarak gönderildim’’  buyurmuşlardır. (Keşfu’l Hafa C.2 Hadis No:1756) Öğretmen, model olan, örnek alınacak kişidir. Öğretmen güncel bir ifadeyle rol modeldir talebelerine… Mum gibi kendisi erir, fedakârlık yapar ama etrafına nurlar saçar. İnsanın ruh aleminde harikaların kaşifidir öğretmen. İnsanın içindeki bu harikaları keşfedemeyen, ondaki derinliğe aşık olamayan bir öğretmen esaslı bir öğretmen olamaz.

İmam-ı Gazali Hazretleri ilmi ile amel eden bir öğretmeni güneşe benzetmektedir. O güneş gibi bitmez tükenmez bir ışık kaynağıdır. Işığını ve ısısını ne kadar cömertçe harcarsa harcasın verimliliğinden hiçbir şey kaybetmez. Talebeleri ve kitapları da onu kıyamete kadar unutulmadan yaşatacaktır. Gazali Hazretleri amelsiz öğretmenleri ise bileğiye benzetmektedir. Bileği bıçağı biler, keskinleştirir ama kendisi de yıpranır, yok olur gider. Bir de amelsiz öğretmeni iğneye benzetir. Kendisi çıplaktır ama başkalarını giydirmeye devam eder, çalışır fakat kendisine bir faydası dokunmaz.

Gayretli olmalı

Öğretmen öğrencilerini en iyi şekilde yetiştirmeye gayret göstermelidir. Aynı şekilde yeni eserleri ve güncel gelişmeleri takip edip bilgilerini daima güncellemelidir. En önemlisi de söylemleri ile fiilleri uyum içinde olmalı yani konuştuklarını yaşamaya gayret göstermelidir. Aynı şekilde ömrünü ilme ve öğrencilerine adamış yazarların kitaplarını okumalı ve kendinden daha büyük öğretmenlerin de tecrübelerinden istifade etmelidir.

Öğrenciler çok iyi gözlem yaparlar, öğretmenlerin sınıfta anlattıkları ile ders dışındaki tutum ve davranışlarına şahid olurlar. Bundan dolayı hal diliyle de öğretmen öğrencilerini eğitmelidir. Öğrendiklerini tekrar ederek, derse önceden hazırlanarak ve örnekleme etkinliklerini zenginleştirerek farklılığı arttırmalıdır öğretmen. Sevgi, muhabbet, aşk, iştiyak, öğretmenin ayrılmaz vasıflarıdır. Gönlünde verebileceği bir şey olmayan, yaptığı işi severek yapmayan öğretmenin kimseye vereceği bir şey kalmamıştır.

Öğretmenin kalbinde bazı öğrencilerine doğal olarak sevgisi fazla olabilir. Lakin bunu belli ederse diğer öğrencilerin motivasyonu kırılır ve sınıf içinde hasetlik ortaya çıkar. Bundan dolayı öğrencilerine eşit yaklaşmalı ayırım yapmadan adaletle muamele etmelidir. Öğrencileri kabiliyetlerine göre yönlendirmeli ve mesleki rehberlik çalışmalarının öğrencinin gelecek hayatına büyük etki edeceğini göz ardı etmemelidir.

Sabırlı olmalı

Öğretmenin en çok dikkat edeceği husus sabırdır. Öğretme eylemini gerçekleştirirken bazı olumsuzluklara karşı sabırla muamele edebilmek çok önemlidir. Öğretmen öğrencilerine, sadece öğretmen olarak değil yerine göre anne baba gibi şefkatle davranmalı ve onlarla bazen okul dışında da değişik etkinliklerle özel olarak ilgilenmelidir. Hiçbir emek zayi olmayacak bu yolda çekilen zahmet ve sıkıntıların mükâfatını Allah verecektir. Ayette şöyle buyrulur ;”Kim zerre miktarı hayır yapmışsa onu (karşılığını) görür.” (Zilzal 7)

Fakir olan bir öğrencisinin ve ailesinin ihtiyaçlarının giderilmesi ve eğitim masraflarının karşılanması gibi hususlarda öncü olması gerekir. Tüm bu faaliyetler öğrencilerin gönül dünyalarına dokunacak ve iyi yetişmesi noktasında daha etkili sonuçlara vesile olacaktır. Öğretmen öğrencilerine yumuşak bir usul ve yöntemle yaklaşmalıdır. Bunun önemini yine ayet ve hadislerden öğreniyoruz. Yüce Allah şöyle buyurur: “(Ey Resulüm) etrafındakilere yumuşak davranman, Allah Teâlâ’nın sana bir kerem ve rahmetidir. Eğer kötü huylu olup, sert davransaydın hepsi dağılıp giderlerdi.” (Âl-i İmran, 159)

İbni Abbas radıyellahu anh’tan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallellahu aleyhi ve sellem Abdülkaysoğullarından Eşecc’e; “Sende Allah’ın sevdiği iki özellik vardır: Yumuşak huyluluk (hilm) ve ihtiyatkârlık” buyurdu. (Müslim, Îmân, 25, 26; Tirmizî, Birr 66) Tabi ki yeri geldikçe disiplini sağlamak için meşru uyarı ve ikazlar yapılabilir öğrencilere. Lakin sabrı ve merhameti daha öncelemeye gayret etmelidir.

Sadaka-i cariye olur

Öğrencilerini sadece kendi dersiyle ilgili değil dini, edebi vb. birçok eseri okumaya teşvik ederek kitap tahlil projeleri geliştirmelidir. Güzel ahlakın ve karakterli olmanın önemine zaman zaman değinmeli ve böylece erdemli nesillerin yetişmesi için gayret göstermelidir. Öğretmen arkasında gönlüne dokunmuş yüzlerce binlerce öğrenci bırakır. Tüm bunları Allah için ve Allah’ın rızasına uygun bir şekilde yaparsa bütün geride bıraktığı öğrenciler onun için sadaka-i cariye olur.

Rasûlullah sallellahu aleyhi ve sellem Efendimiz şöyle buyuruyor: “İnsanoğlu öldüğü zaman, bütün amellerinin sevabı da sona erer. Şu üç şey bundan müstesnadır: Sadaka-i câriye, istifade edilen ilim, kendisine dua eden hayırlı evlat.” (Müslim, Vasiyyet,14; Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Vasâya, 14)
Burada “istifade edilen ilim” den kasıt bir eser bırakmak ve öğrenci okutmak yetiştirmektir.

Abdülkerim Temizcan/ İrfanDunyamiz.com

• Öğrendiklerimiz
• Öğretmenlik değeri büyük olan ulvi mesleklerdendir. Öğretmenler vesilesiyle bir nesil yetişir ve toplum şekillenir.
• Öğretmen derse gitmeyi ve ilim öğretmeyi bir ibadet olarak görüp heyecanını kaybetmeden samimi olarak görevini yerine getirmelidir.
• Öğretmen okumayı, farklı yöntem ve usulleri takip ederek kendini güncellemeyi ihmal etmemelidir.
• Öğretmen öğrencileriyle yakından ilgilenmeli, öğrencilerinin imanı ve ahlaki yönden de iyi bir noktaya gelmeleri için gayret göstermelidir.
• Sadece derste değil, okul dışı mesire, izcilik, gezi, okuma ve yemek programları gibi faaliyetlerle öğrencilerinin eğitimiyle yakından ilgilenmelidir.

• Bize nasıl kıydınız?
• Selât-ü selam hassasiyeti…
• Seyda Muhammed Konyevi’den Güzel Eser
• Mehmet Feyzi Efendi farklı bir zattı…
• Celalettin Ökten Hoca sade yaşardı…