İrfan Dünyamız Kendi İrfanımızı Keşfet!
İnsanoğlu hayatı anlamlı kılabilme gayreti ile dur durak bilmeksizin devam eden bir arayış içerisindedir. Tarih boyunca, insanoğlunun bu çabası hayatın çeşitli alanlarında başkalarını örnek alma veya en azından çevresinden etkilenme gibi bir zorunluluk ile onu yüz yüze getirmiştir.1 Genelde insanlığın ortak portresi olan bu durum özelde Müslümanların da kendisinden uzak durmaları mümkün olmayan bir hal olarak karşımıza çıkmaktadır.2
İslâm ile müşerref oldukları andan itibaren Müslümanlar, Kur’ân-ı Kerim’in kendilerine “en güzel örnek”3 olarak takdim ettiği Hazreti Muhammed sallellahu aleyhi ve sellem ve onun etrafında bir kandil gibi bütün dünyayı aydınlatan Sahabe-i Kiram’ın hayatlarını örnek alarak yaşamlarına anlam katma gayretinde olmuşlardır. Bu anlamda İslâm dünyası, Peygamber Efendimiz sallellahu aleyhi ve sellem’i ve onun kutlu yoldaşlarını tanıma, anlama ve onlar gibi bir hayat yaşayabilme adına büyük gayretler göstermiştir.4
Allah dostlarını sevmek
Bu gayretlerinin bir tezahürü olarak Müslümanlar, hal, hareket, söz ve ahlâkî yapıları itibariyle Peygamber Efendimiz sallellahu aleyhi ve sellem ve yol arkadaşlarına benzeyen Allah dostlarına ayrı bir önem vermişlerdir.5 İslâm’ın doğru anlaşılması ve gerektiği şekilde yaşanabilmesi için elle tutulur gözle görülür örnekler olarak Allah dostları asırlardır önemli bir görev ifa etmişlerdir. Onlar, özellikle hassas dönemlerde hayat serüvenine müdahaleleri ile madde ve mana arasında kurulması gereken hassas dengenin müşahhas bir hale gelmesine vesile olmuşlardır.
İbadet, ilim, güzel ahlâk ve insanlığa hizmet anlayışları ile her dönemde dikkat çeken, yaratılanı yaratandan ötürü sevmeyi kendilerine ilke edinen bu şefkat abidelerinin hayat hikayeleri ve yaşantı tarzlarına vâkıf olmanın kişiye kazandıracağı birçok faydadan söz etmek mümkündür. Biz bu yazımızda onlar ile hemhâl olmanın kişiye kazandıracağı bazı güzelliklerden bahsetmek istiyoruz. Bununla amacımız onların hayat hikayelerini okurken tarihî bir olayı ve kahramanlarını okuyor gibi onları değerlendirmenin yanlışlığına değinmek ve onlarla hem hal olmadaki esas amaç olan Peygamber Efendimiz sallellahu aleyhi ve sellem’i anlama ve onun gibi yaşama hedefinin göz ardı edilmesindeki tehlikeye dikkat çekmektir.
Allah dostlarının tanımaya ve onları anlamaya çalışmanın kişiye kazandıracağı güzelliklerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz: Her şeyden önce onlar tarihî kişilik ve kimlikleri ile dönemlerine yön veren insanlardır. Dolayısıyla onları okumanın ve anlamaya çalışmanın tarihi iyi okuma ve olayları objektif değerlendirme melekemize olumlu katkısı olacaktır. Onların yaşadıkları dönemde dini nasıl anladıkları ve hayatlarını anlamlı kılmak için gösterdikleri çaba, dini doğru anlayıp olması gerektiği şekilde yaşamamız noktasında bize destek olacaktır.
Onların dünyasına girmek suretiyle Peygamber Efendimiz sallellahu aleyhi ve sellem’in ahlâkının hayata nasıl yansıtıldığını ete kemiğe bürünmüş örnekleriyle görmüş oluruz. Özellikle zamanımıza yakın olan isimler bu anlamda çok daha önemlidir. Çünkü onlar kişide; “Bu insan da benim geçtiğim yollardan/ caddelerden geçerek, havasını teneffüs ettiğim bu şehrin/ ilçenin/ kasabanın/ köyün havasını teneffüs ederek, İslâmî hassasiyetleri göz önünde tutarak yaşadı. Ben de onun gibi Kur’ân ve Sünnet’in koyduğu ölçülerle hayatımı anlamlı kılabilirim” fikrini zihninde sürekli canlı tutacak ve kişinin dengeli bir hayat yaşamasında ona destek olacaktır.6
Yöntemler farklı
Allah dostlarının kullandıkları yöntemler farklı da olsa ibadet ve ahlâk noktasındaki birlikleri açık bir şekilde görülmüş olacaktır. Bu da onların İslâm’ın evrensel ilkelerine ulaştıkları gerçeğini bizlere bir kere daha hatırlatacak ve onların arkasına sığınarak Müslümanlar arasında tefrikaya sebep olmanın ne denli yanlış bir anlayış olduğunu bizlere açıkça gösterecektir.7 Onlardan bahsetmek gereksiz/ günah iş ve sözlerden kişinin mümkün olduğu kadar uzak kalmasına sebep olacaktır.
Denilebilir ki Allah dostlarını, Allah celle celaluh’a yaklaşma, Peygamber Efendimiz sallellahu aleyhi ve sellem’i ve İslâm’ı doğru anlama düşüncesi ile konuşmak zamanımızın anlamlı ve bereketli bir hale gelmesine vesile olacaktır.8 Onların özellikle tarihin kritik zamanlarında topluma nasıl yön verdikleri ve hangi yöntemlerle hizmet ettikleri anlaşılırsa bugün de o yöntemler güncellenerek insanlara hizmet için kullanılabilir. Onların hayatlarındaki zühd anlayışı ve dünyaya olan bakışları günümüz insanının yaşam standartlarını sorgulamasına ve gerçek hedefin, dünyayı tezyin etmek değil dünyayı ahireti kazanmak için kullanmak olduğu gerçeğine yönelmemize sebep olacaktır.9
Onların hayatlarında madde ve mana arasında kurulan hassas denge açıkça görülecek ve bu hakikat günümüz insanına çok değerli bir bakış açısı kazandıracaktır. Böylece Müslümanlar maddeleşme hastalığından olabildiğince uzak durmanın önemine vâkıf oldukları gibi ahireti kazanma kaygısıyla dünyayı tamamen terk etme yanlışlığından da uzak duracaklardır.10 Evliyaullahın ibadet hayatlarının zenginlikleri, ibadetle ruhu yüceltme yolunu takip etmeleri de günümüz insanının hayatın koşuşturmacası içerisinde büyük ölçüde ihmal ettiği ibadet hayatına tekrar dönmesine, böylece ruhî ve ahlâkî anlamda daha da olgunlaşmasına destek olacaktır.11
Allah dostlarının hayatlarına vâkıf olmak onların “ibnü’l-vakt” veya “ebu’l-vakt” anlayışlarının açık bir şekilde görülmesini sağlayacaktır. Onlar ile hem hal olunduğu zaman dönemlerinin bütün unsurlarını gözeterek ve bütün araçlarını hak yolda kullanarak nasıl hizmet ettikleri açıkça görülecektir. Bu durum günümüzdeki Müslümanların kendilerini sorgulamalarına ve onları dönemlerinin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak hizmet etme güzelliğine kavuşturacaktır.12 Onlardan bahsetmek ve onlarla meşgul olmak onlara olan sevgiyi artıracak ve onların yaşadığı gibi istikamet çizgisinde bir hayatın yaşanmasına sebep olacaktır.
Gönül insanları
Bu sevginin aile hayatında canlı tutulması, eş, anne-baba, çocuk, akraba ve diğer insanlar arasında dengeli bir hayatın sürdürülmesine zemin hazırlayacaktır.13 Onların hayatları ile meşgul olmak siyasi, ekonomik ve ahlâkî alanlara dair görüş ve düşüncelerini öğrenmemizi sağlayacaktır. Bu da insana her zaman ve zeminde lazım olan siyasi, ekonomik ve ahlâkî konulara dair fikir sahibi olma ve bu düşünceleri hayata yansıtma gayreti gibi güzellikler kazandıracaktır.14
Allah dostları iman, amel ve ihlâs anlayışları ile her dönemde dikkat çeken ve hedefleri sonsuz güç sahibi Yüce Yaratıcı’nın dostluğunu elde etmek olan seçkin kullardır. Onlar hakkında Allah Teâlâ; “Haberiniz olsun ki, Allah’ın velileri için kesinlikle bir korku yoktur ve onlar mahzun da olmayacaklardır“15 müjdesi ile rızasına uygun bir hayat yaşayabilmenin endişesini duyan herkese dostlarının yolunu işaret buyurmuşlardır. Ömürlerini, Kur’ân-ı Kerim’in hükümleri ve Peygamber Efendimiz sallellahu aleyhi ve sellem’in güzel ahlâk ilkeleri ile şekillendirmeye gayret eden bu gönül insanlarının hayatlarına yukarda sıraladığımız ilkeler çerçevesinde bakılması günümüz insanının ufkunu açacaktır.
Onları sadece tarihî kimlikleri ile okumak veya tamamen hayatın içerisinden çekip alarak onları anlamaya çalışmak Allah dostlarını yanlış anlama ve tamamen dünya- ahiret dengesi üzerine kurulan sistemlerinin temellerine dinamit koyma ile eşdeğer bir tutum olacaktır. Bu süreçte onları sıradanlaştırmak ne denli hatalı bir davranışsa onları insan-ı kâmil olmalarının ötesinde bir bakış ile değerlendirmek de bir o kadar yanlıştır. Unutulmamalıdır ki Allah’ın dostlarını okumak, onları anlamaya çalışmak ve onlardan bahsetmekteki temel amaç Kur’ân ve Sünnet çizgisinde bir hayat yaşayabilme arzusudur.
Bunun dışındaki bütün bakış açıları bizi birliğe değil ayrışmaya, sevgiye değil nefrete ve Allah Teâlâ’nın razı olacağı bir hayata değil zelil bir yaşantıya götürecektir. Her anlarını Allah Teâlâ’ya kul ve Peygamber Efendimiz sallellahu aleyhi ve sellem’e ümmet olabilme şuuru ile aktif bir şekilde anlamlı kılan Allah dostlarının doğru anlaşılmaları, bu sayede dünya insanlarının tamamının iman, salih amel ve ihlâsa ulaşarak dünyalarını da ahiretlerini de mamur etmeleri temennimizdir.
Dr. Fatih Çınar/ İrfanDunyamiz.com
DİPNOTLAR
1 Ahmet Nedim Serinsu, Kur’ân Nedir?, Şule Yay., İstanbul 1999, s.23-29; Mehmet Sürmeli, Hayatı Zikirle
Anlamlandırmak, Mavi Yay., İstanbul 2008, s.139.
2 Serinsu, Kur’ân Nedir?,s.58-84.
3 Ahzab 33/21.
4 İslâm dünyasının Kur’ân ve Sünnet merkezli bir hayat yaşama gayretini Tefsir ve Hadis tarihine bakarak
daha net bir şekilde anlamak mümkündür. İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Tarihi, c.I-II, Fecr Yay, Ankara 1996;
Talat Koçyiğit, Hadis Tarihi, TDV Yay., Ankara 1998.
5 Dilaver Selvi, İslam’da Velayet ve Keramet, Umran Yay., İstanbul 1990, s.30, 40, 49-154; Mehmet Sürmeli,
Kur’ân-ı Kerim’de Velayet Kavramı, Kalemdar Yay., s.179-194; Mikdat Öccü, Kur’ân’da Veli ve Velayet, Suffe
Yay., İstanbul 1997, s.29-34.
6 Selçuk Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatlar, MÜİFV Yay., İstanbul 2001, s.119. Rabıta konusunu da bu açıdan
değerlendirmeli ve rabıtayı ‘ilahi huzurda bulunma şuuruna sahip olma gayreti’ olarak görmelidir. H. Kamil
Yılmaz, Tasavvuf Meseleleri, Erkam Yay., İstanbul 2001, s.124-127.
7 Süleyman Uludağ, Tasavvufun Dili I, Mavi Yay., İstanbul 2006, s.139-144.
8 Bu konuda şu hadis-i şerife bakılabilir: ‘Salihlerin anılması anında rahmet-i ilahiye iner’ Aclûnî, Keşfü’l-Hafa,
c.II, s.70, Hadis No:1772.
9 Kadir Özköse, Tasavvuf ve Gönül Eğitimi, Nasihat Yay., Ankara 2007, s.67-99.
10 İbn Haldun, Şifau’s-Sâil (Tasavvufun Mahiyeti), Hazırlayan: Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İstanbul 1998,
s.174-181.
11 Allah dostlarının ibadet ve ahlaki yönleri ile sahip olmaları gereken hasletler ve onları sevenlerin bu
özelliklerden nasıl istifade etmesi gerektiği konusunda bkz; Mustafa Kara, Dervişin Hayatı Sûfînin Kelamı,
Dergah Yay., İstanbul 2005, s.229-234; Dilaver Selvi, İrşatta Ehliyet ve Mürşid-i Kamil, Semerkand Yay.,
Ankara 1999, s.5-95.
12 Kadir Özköse, ‘İbnü’l-Vakt veya Ebü’l-Vakt Olabilmek’, Somuncu Baba, Sayı:64, s.22-25; Afet Ilgaz, İbnü’l-
Vakt, İz Yay., İstanbul 2000, s.9-10.
13 S. Muhammed Saki Haşimi, Arifler Yolunun Edepleri, Semerkand Yay., İstanbul 2005, s.140-141.
14 Dilaver Selvi, Velileri Sevmede Ölçü, Semerkand Yay., Ankara 1999, s.6-101.
15 Yunus 56/62.İrfan Mektebi ↗
Sevdirici, müjdeleyici üslupla yazılmış hayata dair yazılar okumak için tıklayın.
Gönül Dünyamız ↗
Gönül insanlarına dair bam telinize dokunacak yazılar okumak için tıklayın.
